انواع دسته بندی کابل‌های الکتریکی
تعریف کابل الکتریکی
هر نوع هادی که بتواند جریان برق را از خود عبور داده و توسط موادی نسبت به محیط اطراف خود عایق شده باشد. به‌طوری که ولتاژ در روی سطح عایق نسبت به زمین صفر بوده و بر روی سطح هادی نسبت به زمین دارای ولتاژ فازی باشد، کابل نامیده می‌شود.
اجزای تشکیل دهنده کابل‌های الکتریکی
1. هادی کابل
قسمت اصلی کابل که جریان الکتریکی را هدایت می‌کند هادی نام دارد که از جنس مس یا آلومینیوم است. هادی‌های کابل را از جهات مختلف می‌توان دسته‌بندی کرد.
الف) هادی‌ها بر اساس تعداد رشته: به شکل رشته (منفرد) و چند رشته (افشان) موجود هستند. برای مشخص کردن کابل‌های تک رشته از حرف اختصاری (e) و کابل چند رشته‌ای از حرف اختصاری (M) استفاده می‌شود.
ب) هادی‌ها از نظر شکل سطح مقطع: به دو شکل دایره (R) و مثلث یا سکتور (S) وجود دارند.
ج) کابل‌ها از نظر کاربرد: به دو دسته کابل‌های مسطح و کابل‌های غیر مسطح می‌توان تقسیم کرد.
استفاده از هادی‌های چند رشته‌ای rm، sm باعث کاهش اثرات پوستی و افزایش سطح مؤثر هدایت هادی می‌شود.
مقاطع بالای 10mm² به بالا حتماً باید به صورت رشته‌ای باشند زیرا جریان تمایل دارد روی سطح هادی حرکت کند.
2. عایق کابل
متناسب با نوع مصرف، میزان ولتاژ و جریان، عایق کابل‌ها را از مواد مختلفی می‌سازند.
- عایق لاستیکی: این نوع پلاستیک تنها در موارد خاصی که کابل متحرک است مانند آسانسور و در جاهایی که کابل قوطه‌ور در آب می‌باشد، مانند برق رسانی به کشتی‌ها، استفاده می‌شود. برای جلوگیری از اثر گوگرد موجود در لاستیک، بر روی هادی مسی باید روی هادی را قبل از عایق کردن قلع اندود کرد.
- عایق پلاستیکی: عموماً از عایق مصنوعی پنی ونیل کلراید بین کابل‌ها PVC ساخته می‌شوند، که برای عایق سیم و کابل نیز از آن استفاده می‌گردد. کابل با عایق PVC نمی‌سوزد و سبب هدایت آتش نیز نمی‌شود. همچنین کهنه هم نمی‌شود.
- پلی‌اتیلن: پلی اتیلن PET، با خصوصیات الکتریکی عالی، جذب آب کم و بدون هالوژن می‌باشد. در کابل‌های بالاتر از 20KV به‌کار می‌رود. ولی این عایق برخلاف PVC خودخاموش کن نیست و در مجاورت مستقیم با شعله می‌سوزد.
- کاغذهای آغشته به روغن مخصوص: کاغذهای روغنی جزء اولین نوع عایق‌ها می‌باشند که به دلیل شرایط نگهداری دشوار، استقامت و نفوذ پذیری کمتر استفاده می‌شود. عایق دو کار عایق کردن و انتقال حرارت را انجام می‌دهد.
- عایق پلی‌اتیلن کراسلینک XLPE: با داشتن مشخصات عالی الکتریکی بی‌نظیر، استقامت آن به گرما، تحمل بالا، تغییر شکل‌ناپذیری بالا و عدم ضعف مکانیکی آن موجب شده است که برای مصارفی در نقطه کار دمایی ۷۰ درجه سانتی‌گراد و شرایطی خاص تا ۹۰ درجه سانتی‌گراد نیز از آن استفاده شود. از مزیت‌های XLPE بر PVC و PE می‌توان به خواص مکانیکی، مقاومت در برابر حرارت و عدم تغییر شکل، پایداری شیمیایی بهتر اشاره نمود.
- اتیلن پروپان رابر EPR: برای ولتاژهای متوسط مورد ۱۲ کیلوولت و در نیروگاه‌های ۶ کیلوولت استفاده می‌شود.
3. غلاف کابل
غلاف به لایه یا لایه‌هایی در روی کابل اطلاق می‌شود که می‌تواند عایق کابل را در مقابل انواع نیروهای مکانیکی محافظت کرده و همچنین از نفوذ رطوبت به داخل کابل جلوگیری نماید. در ساده‌ترین حالت کابل دارای یک غلاف از مواد PVC می‌باشد. حال اگر کابل در جاهایی مورد استفاده قرار گیرد که نیروهای به آن وارد شود باید برای حفاظت از مواد محکم‌تری استفاده کرد.
جهت حفاظت نوارهای هادی‌های فولادی در کابل‌های زمینی، باید دور نوارها را با پارچه یا کنف قیراندود بپوشانیم.
در کابل‌هایی که تحت کشش شدید قرار دارند مانند کابل‌های معدن، کابل‌هایی که از رودخانه عبور می‌کنند، از یک حفاظ فلزی از سیم‌های گرد یا تخت و یا پروفیل استفاده می‌شود که باعث حفاظت کابل در مقابل خطرات و حوادث خارجی نیز می‌شوند.
شناخت و نام‌گذاری کابل‌های الکتریکی
در مورد کابل‌های الکتریکی چند رشته فشار ضعیف مخصوصاً کابل‌های چهار رشته معمولاً سطح مقطع سه رشته از کابل‌ها (رشته‌های اصلی) با هم مساوی و سطح مقطع رشته‌ی چهارم که معمولاً سطح مقطع کوچکتری دارد. رشته‌ی چهارم که به‌عنوان سیم نول به کار می‌رود، از سطح مقطع اصلی کمتر می‌باشد.
اگر کابلی دارای سه رشته اصلی با سطح مقطع 25mm² و یک رشته نول با سطح مقطع 16mm² باشد، آن را به صورت 16 + 25 * 3 نشان می‌دهند.
در کنار حروف فوق و پس از نوشتن سطح مقطع کابل ولتاژ مرجعی که کابل برای آن طراحی شده است، نوشته می‌شود. این ولتاژ معمولاً توسط ترکیب Uph/UL مشخص می‌شود.
Uph ولتاژ فازی که ولتاژ مؤثر هر فاز یا هر هادی عایق‌دار و زمین است. UL ولتاژ خطی که ولتاژ مؤثر بین هر جفت هادی فاز در سیستم چند فازه است. برای مثال، 3.5/6KV به این معنی است که ولتاژ نامی خطی این کابل 6 کیلو ولت و ولتاژ فازی 3.5 کیلو ولت است.
معرفی و کاربرد مهم‌ترین کابل‌های الکتریکی
کابل‌های NYY: کابل با رشته‌های مسی N و عایق پروتودور Y می‌باشد. Y دوم نشان دهنده عایق کابل از جنس پروتودور است. مناسب برای استفاده زمینی و محیط‌های مرطوب، ولتاژ اسمی 600/1000 ولت.
کابل NAYY: کابل با هادی آلومینیومی NA و عایق دور سیم‌ها و عایق کل کابل پروتودور Y.
کابل‌های NAYXY: هادی آلومینیومی NA، عایق پلی اتیلن کراسلینک (XLPE)، روکش بیرونی کابل از جنس PVC.
کابل NYCY: هادی مسی N، عایق سیم‌ها و کل کابل پروتودور Y است. بین دو عایق پروتودور زره مسی C قرار می‌گیرد.
کابل‌های NYCWT: هادی‌های مسی N با عایق هادی‌ها و عایق کابل PVC است. از سیم مسی متحدالمرکز با نوار مسی مارپیچ برای حفاظت.
کابل NAYCWY: هادی آلومینیومی NA، عایق پروتودور Y، که جهت حفاظت از کابل بین دو عایق پروتودور از سیم مسی متحدالمرکز با نوار مسی مارپیچ جهت حفاظت کابل.
کابل‌های NKBA: هادی مسی N با غلاف سربی K و بانداژ فولادی B و روکش قیر اندود دوبل A.
کابل NYTY: جنس هادی این کابل از مس نوع N بوده و عایق هادی‌ها و عایق کلی کابل از جنس PVC ساخته شده است. این کابل دارای مهار فولادی T است که در شبکه‌های هوایی استفاده می‌شود.
آیا این مقاله برایتان مفید بود؟
